دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشکده معماری و شهرسازی ، shahin.farrokhii@gmail.com
چکیده: (90 مشاهده)
الگوی شکل گیری فضای زیست روستایی وابسته به عوامل متعددی می باشد، یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار و اصول بنیادین آن، شیوه زیستِ ساکنین و به عبارتی سبک زندگی ایشان است. در این میان، دین، آیین ها و مولفه های مذهبی نقش مهمی را در گزینش سبک زندگی دارد چرا که دین تاثیر قابل توجه ای در کنترل فرهنگ، سبکهای زندگی، نحوه مصرف، طرز رفتار، طرز تفکر و نگرش و جهان بینی داشته است. این پژوهش درصدد دستیابی به نقش و تاثیر مؤلفههای مذهبیِ سبک زندگی روستاییان و آیین های مذهبی در شکل گیری فضاهای زیست روستایی می باشد. روش این پژوهش از نوع کیفی بوده که ابتدا در قالب مطالعات نظری با استفاده از مطالعات کتابخانهای و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی، سه مقوله سبک زندگی، آیینهای مذهبی و رابطه سبک زندگی مذهبی با فضای زندگی و معماری روستایی بررسی و ابعاد و مؤلفههای آنها مورد تحلیل قرار گرفت. پس از انجام مطالعات نظری و بر اساس مدل به دست آمده از بخش اول، مطالعات میدانی به صورت برداشتهای میدانی و با استفاده از ابزار مصاحبه و مشاهده انجام شد. اطلاعات بهدستآمده، دادههای مورد نیاز جمع آوری و ثبت شد و در نهایت اثرات مولفههای بهدستآمده در مطالعات نظری در قالب نمونههای عینی در روستای مورد نظر بررسی شد.نمونه مورد مطالعه، روستای کرگان از استان آذربایجان شرقی و شهرستان بستان آباد می باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که آیین¬ها و مولفه های مذهبی بر جنبه های مختلفی از فضای زیستی روستایی اعم از فضاهای زیستی و معیشتی، معنوی و مذهبی، فرهنگی_اجتماعی و زیست محیطی تاثیرگذار است. که نمود جنبه زیستی و معیشتی را میتوان درایجاد فضاهای خدماتی، جنبه زیست محیطی را میتوان در عدم تخریب محیط زیست و استفاده از مصالح تجدید پذیر، جنبه فرهنگی_اجتماعی را می توان در طراحی بناها و فضاهای میدانی و جمعی برای مراسمات خاص و جنبه مذهبی و معنوی را میتوان در ایجاد مرز و حریم و سادگی و دور از تجمل گرایی در طراحی خانه مشاهده کرد. نتایج بیانگر آن است که دین و مذهب باعث گزینش خاص زندگی میشود که این سبک زندگی خاص علت ایجاد فضای زیست خاص آن منطقه میباشد. بنابراین یکی از عوامل تاثیرگذار در ساخت فضاهای زیستی روستای کرگان، سبک زندگی مذهبی آن منطقه است.