گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران ، a.norouzi@pnu.ac.ir
چکیده: (662 مشاهده)
هدف: افزایش مخاطرات طبیعی و خسارتهای ناشی از آنها بهویژه با گسترش پراکندگی انسان در اقصی نقاط کره زمین، توجه به این مهم را به یک ضرورت بینالمللی تبدیل کرده است. ازجمله این مخاطرات که معمولاً سکونتگاههای نواحی کوهستانی و بهویژه روستاها را تحت تأثیر قرار میدهد، زمینلغزش است. شناخت نواحی مستعد و پیشبینی آن در برنامهها و تلاش برای تعیین، معرفی و لحاظ نمودن محدودههای در معرض خطر، لازمه برنامهریزی و مدیریت سرزمین است و میتواند بخش عمدهای از تهدید این مخاطره را کاهش دهد. بنابراین هدف این پژوهش ارزیابی وضعیت زمینلغزش در حوضه بازفت با استفاده از مدل AHPو کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است. روش پژوهش: نوع پژوهش کاربردی و رویکرد حاکم بر آن تحلیلی و کمی است. جهت ارزیابی خطر، شاخصهای شیب، جهت شیب، زمینشناسی، گسل، کاربری اراضی، دما و بارش، فاصله از جاده، آبراهه و همچنین فاصله از سکونتگاهها مورداستفاده قرار گرفت. بهمنظور ارزیابی خطر زمینلغزش ابتدا ساختار سلسلهمراتب معیارها و زیرمعیارها ترسیم شد. پس از تهیه نقشههای موردنظر، بر اساس فرایند (AHP)، وزن هر یک از معیارها محاسبه شده است. لایههای عوامل با استفاده از منابع مختلف مانند نقشه توپوگرافی1:50000، نقشه زمینشناسی 1:100000 و تصاویر ماهوارهای لندست در محیط ArcGISتهیه شده است. یافتهها: پهنهبندی حوضه ازلحاظ حساسیت به زمینلغزش در پنج کلاس از حساسیت «خیلی کم» تا «خیلی زیاد» در نقشه نهایی ممیزی شد. بیشترین حساسیتها در بخش جنوبی، مرکزی و شمال شرقی حوضه دیده میشود. نتیجهگیری: به لحاظ وسعت 15/10 درصد حوضه با خطر «حساسیت خیلی زیاد»، 24/22 درصد «حساسیت زیاد»، 27 درصد «حساسیت متوسط»، 61/27 درصد «حساسیت کم» و تنها 13 درصد «حساسیت خیلی کم» است. همچنین نتایج نشان داد از تعداد 219 سکونتگاه مستقر در حوضه، حدود 23 درصد در محدوده «بسیار پرخطر» و فقط 19 درصد در محدوده با «خطر بسیار پایین» قرار دارند؛ که این تهدیدی جدی برای ساکنان تلقی میشود و اتخاذ تمهیداتی مرتبط با شرایط هرکدام از آنها ضروری است.
نوروزی اصغر، حلبیان امیر حسین. ارزیابی خطر زمینلغزش و مواجهه سکونتگاههای روستایی با آن در حوضه بازفت استان چهارمحال و بختیاری مسکن و محیط روستا 1403; 43 (188) :131-119 https://doi.org/10.22034/43.188.119