در طول سده های اخیر، رخداد سیلاب در سکونتگاه های انسانی یکی از معضلات مورد مواجهه مدنیت بشری بودهاست؛ چراکه وقوع سیلاب موجب بروز خسارات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی جبرانناپذیری میشود. از مهمترین اقدامات لازمه پس از جاری شدن سیل، فراهم کردن سکونتگاههای موقت و سپس خانههای دائمی برای آسیبدیدگان از این سانحه است. سوانح فینفسه باعث ایجاد بیهنجاری میشوند. در شرایطی که هنجارهای اجتماعی دیگر توانایی تنظیم رفتارهای میان فردی را ندارند یا به طرق پیشین چندان تأثیرگذار نیستند، بررسی جنبههای اخلاقی روند تأمین سرپناه برای آسیبدیدگان مقول های حائز اهمیت است. در بهار سال 1398 پس از جاری شدن سیلاب و ماندابی پس از آن در شهرستان آق قلا و روستاهای اطراف بسیاری از اهالی مجبور به تخلیه خانه های خود شدند. ازجمله دلایل وقوع این سانحه میتوان به بارش شدید و کمسابقه، کم بودن شیب زمین و عدم نفوذپذیری خاک اشاره کرد. جامعه انسانی ساکن در منطقه آققلا از خصیصههای مذهبی، قومیتی و فرهنگی متفاوتی تشکیل شدهاست که همین امر دشواری عمل سازمانهای مسئول را در رابطه با پاسخ به سانحه دوچندان میکند. در چنین شرایطی احتمال بروز بیعدالتی، در نظر نگرفتن کرامت انسانی و درنهایت تشدید التهاب و اغتشاش حاکم بر جامعه آسیب دیده بیشتر است. رویکرد در نظر گرفتهشده برای انجام این پژوهش روش کمی-کیفی و توصیفی- تحلیلی است. این تحقیق از طریق مطالعات کتابخانهای و بررسیهای میدانی به انجام رسیدهاست. ابزار جمعآوری اطلاعات در این پژوهش بررسی مستندات موجود، کتب و مقالات، بازدید، مشاهده و عکسبرداری، انجام پرسشنامه از آسیبدیدگان و مصاحبه عمیق با مردم محلی، مسئولین سازمانها و سایر ارگانهای دخیل در امر تأمین سرپناه بودهاست. این پژوهش نتیجه میگیرد که با در نظر گرفتن اخلاق بهعنوان بستری جهت تشخیص سره از ناسره و تدوین گزارههایی از اصول و ارزشها میتوان به مجموعهای از هنجارها و درنهایت بایدها و نبایدها دست پیدا کرد. با تصویب این اصول بهعنوان یک پروتکل و الزام رعایت آن توسط مسئولین، امدادگران و خود آسیبدیدگان میتوان از اثرات بلندمدت ناهنجاریهای اخلاقی پس از سانحه کاست.
shapouri S, mottaki Z. Ethical Considerations in Providing Post-disaster Shelter: the Case Study of Villages of Aqqala County after the 2019 Golestan Flood. JHRE 2021; 40 (174) :45-56 URL: http://jhre.ir/article-1-2082-fa.html
شاپوری شاهین، متکی زهیر. ملاحظات اخلاقی در تأمین سرپناه پس از سانحه، (مطالعهی موردی: روستاهای شهرستان آق قلا پس از سیل 1398 استان گلستان). مسکن و محیط روستا. 1400; 40 (174) :45-56