هدف: این پژوهش به بررسی تأثیر اندام‌های اقلیمی سورَک و دریچه در مسکن روستایی استان سیستان و بلوچستان می‌پردازد. تأکید این پژوهش بر روی تهویه طبیعی و بهره‌گیری از آن در کوران طبیعی است. اندام اقلیمی در این پژوهش، عناصر اقلیمی بومی ‌است که معماران این نواحی به عنوان راهکارهای اقلیمی در بنا به کار می‌برده‌اند.

روش پژوهش: در این پژوهش، نخست به بررسی تعاریف، تشریح مفهوم اندام اقلیمی، مهندسی محاسبات باد، معرفی اندام‌ها و فضاهای مرتبط با آن، شناخت روستای مورد بررسی و نمونه برداشت‌شده پرداخته شده است. در گام بعد، تحلیل‌های کمّی با نرم‌افزار Ansys Fluent به منظور بررسی کارکرد این اندام‌ها انجام شده است. متغیر وابسته، کوران طبیعی و متغیر مستقل سرعت باد است. در ادامه با استفاده از نرم‌افزار‌های تحلیل دینامیک سیالاتی محاسباتی (CFD)‌ به بررسی رابطه بین متغیرها پرداخته شده‌ است که در نهایت به بررسی کارکرد این اندام‌ها و مقایسه آن با داده‌های میدانی منجر گردید.

یافته‌ها: بر اساس شناخت عناصر معماری پهنه روستایی استان سیستان و بلوچستان و با توجه به کارکرد برخی از آنها که نقش تهویه طبیعی دارند؛ با بررسی نتایج می‌توان اثبات نمود که اندام‌های اقلیمی در ایجاد کوران طبیعی نقش دارند؛ همچنین تعامل سایر فضاهای معماری با این اندام‌ها مشخص می‌گردد و در واقع آنها در یک زنجیره ایجاد کوران طبیعی کارکرد دارند. در این پژوهش تمرکز بر روی کارکرد سورَک و دریچه به لحاظ کمی بود تا کارکرد آنها با شاخص سرعت جریان باد بررسی شود.

نتیجه‌گیری: تحلیل‌ها نشان داد که سایر عناصر در ایجاد کوران طبیعی مؤثرند که با حذف هر کدام، فرآیند مذکور ناقص می‌ماند و از این حیث اندام اقلیمی به این عناصر اطلاق می‌گردد. با بررسی جهت جریان باد و جانمایی اندام‌‌های اقلیمی متوجه می‌شویم که نیاز حرارتی ساکنین، سیمای روستا، کاربرد عناصر معماری و اقلیمی و مواردی از این قبیل، متأثر از شرایط اقلیمی منطقه هستند؛ به گونه‌ای که جهت عمده خانه‌‌ها در جهت وزش باد قرار دارد و این نشان‌دهنده تطبیق مسکن روستایی این پهنه با نیازهای اقلیمی است. در تحلیل‌ها، باد با سرعت m/s8 از وجه شمالی وارد اتاق دارای سورَک شده و سرعت آن پس از ورود به اتاق به m/s10 و این مقدار در مرکز اتاق به 4 و در خروجی به m/s2 می‌رسد. در اتاق دارای دریچه نیز سرعت باد در ورود به اتاق m/s10 و این مقدار برای مرکز این اتاق 6 و هنگام خروج از اتاق به m/s2 می‌رسد.