|
ارائه الگو پراکنش سکونتگاههای روستایی در محدوده‌های جنگلی؛ نمونه مطالعاتی: میراث جهانی هورامان
|
پگاه مرادی  ، سمانه جلیلی‌صدرآباد ، احمد خلیلی* |
| دانشگاه علم و صنعت ایران ، akhalili@iust.ac.ir |
|
|
چکیده: (191 مشاهده) |
جنگل‌ها، ریه‌های زمین، نقشی بی‌بدیل در حیات کره‌ی خاکی ایفا می‌کنند و حفاظت از آن‌ها، موضوعی حیاتی است که در نشست گلاسکو در سال 2021 مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در این میان، پراکندگی سکونتگاههای روستایی در دل جنگل‌ها، تعادلی ظریف بین نیازهای انسانی و حفظ این اکوسیستم‌های ارزشمند ایجاد می‌کند. منطقه هورامان به دلیل دارا بودن جنگل‌های ارزشمند، در چهل و چهارمین جلسه کمیته میراث جهانی یونسکو در سال 2020 به فهرست آثار ملی افزوده شد اما جنگل‌های آن مدام در حال نابودی هستند. بنابراین باتوجه به اهمیت منطقه، پژوهش حاضر با هدف ارائه یک الگوی کارآمد برای پراکنش 267 سکونتگاه روستایی واقع در جنگل‌های هورامان انجام شده است. این پژوهش به بررسی شاخص‌های موثر بر پراکندگی با استفاده از مرور مبانی نظری در چهار معیار زمین‌شناسی، دسترسی، اقلیم و تولیدات استخراج شده می‌پردازد و برای مدلسازی و تحلیل از مدل AHP و نرم‌افزار GIS استفاده کرده است. بعد از تشکیل ساختار سلسله مراتبی و دسته‌بندی شاخص‌ها،در میان شاخص‌ها و معیارهای تعیین شده، شاخص‌های بخش تولیدات، نقشی کلیدی در ارزیابی وضعیت پراکنش سکونتگاههای روستایی واقع در جنگل ایفا می‌کنند. این شاخص‌ها که به دو دسته تولیدات بخش حیوانی و کشاورزی تقسیم می‌شوند، اطلاعات جامعی را در خصوص میزان تولید، تنوع محصولات، بهره‌وری و وابستگی به منابع طبیعی ارائه می‌دهند؛ از سوی دیگر، معیار دسترسی به عنوان عاملی اساسی در پراکنش موثرند که شامل شاخص‌های فاصله تا رودخانه، سایر روستاها و شهر و ... می‌باشد. بعد از بررسی و سنجش وضع موجود و تهیه نقشه وزنی، مکانیابی سکونتگاه‌ها انجام گرفت و الگوی نهایی با در نظر گرفتن چهار سیاست اصلی ارائه شد که شامل: ممنوعیت سکونت در روستاهای با ریسک بالا برای جنگل، جابه‌جایی سکونتگاههای آسیب‌زننده به جنگل به مکان‌های مناسب‌تر، ادغام چندین سکونتگاه کوچک برای تمرکز خدمات و کاهش تخریب جنگل و تثبیت سکونتگاههای موجود در وضع فعلی با رعایت شروطی مانند عدم توسعه در جهت منتهی به جنگل، ویلاسازی و حفظ تعادل با محیط زیست. این الگو با هدف بهبود ماهیت سکونتگاههای روستایی و ارتقای کیفیت زندگی ساکنین، ضمن حفاظت از جنگل‌ها در برابر تخریب، جنگل‌زدایی و سایر مخاطرات، به دنبال توسعه پایدار منطقه هورامان می‌باشد.
|
|
| واژه‌های کلیدی: پراکندگی، سکونتگاه روستایی، محدوده جنگلی، هورامان |
|
|
|
نوع مطالعه: كاربردي |
موضوع مقاله:
سکونتگاههای شهری و روستایی
دریافت: 1402/12/7 | پذیرش: 1403/9/28 | انتشار: 1403/9/28
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
