|
واکاوی مفهوم خلوت با تکنیک نحوفضا در سازمان فضایی خانه‌های روستایی (نمونه موردی: استان بوشهر)
|
| فرشید مصباح، بهزاد وثیق*، مصطفی مسعودی نژاد |
| دانشیار، گروه معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. دانشیار گروه معماری دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول، دزفول، ایران |
|
|
چکیده: (293 مشاهده) |
خانه های روستایی بوشهر به عنوان بخشی ارزشمند از تاریخ معماری ایران بوده که براساس نیازهای اقلیمی، فرهنگی و معیشتی آن‌ها شکل گرفته است و برای درک ارزش آن‌ها نیاز به پژوهش‌های بسیار است. یکی از جنبه های مهم این ارزشمندی شناخت این بناها در راستای پاسخ‌گویی به نیازی اساسی برای ساکنین، یعنی خلوت است. عوامل گوناگونی در شکل‌گیری خلوت تأثیرگذار هستند ولی می‌توان سازماندهی‌فضایی را مهم‌ترین عامل معرفی نمود؛ لذا برای درک بهتر و شناخت دقیقتر شکل‌گیری خلوت و چگونگی پاسخ‌گویی خانه های روستایی بوشهر به آن، ضرورت دارد سازماندهی فضایی آن‌ها مورد واکاوی قرار گیرد. ابتدا با نمونه‌گیری هدفمند نُه خانه روستایی از مجموع روستاهای بررسی شده انتخاب شدند. سپس پنج شاخص سنجش خلوت شامل سلسله‌مراتب دسترسی، عمومی و خصوصی بودن فضاها، ارتباط و حریم بصری، دسترسی بصری و خوانایی از مبانی نظری پژوهش استخراج گردید. در مرحله بعد جهت تحلیل نمونه‌ها از تکنیک تحلیل گراف نمایانی جهت استخراج داده‌ها از نقشه‌های ترسیم شده به کمک ابزارهای هم‌پیوندی، ارتباط، عمق گامی، عمق متریک و زاویه دید به کمک نرم‌افزار دپس‌مپ استفاده شد. یافته‌ها حاکی از آن است خانه‌ها در عین داشتن سازماندهی فضایی مشابه، در عمق و سلسله مراتب دسترسی به فضاها دارای تفاوت‌هایی هستند. نتایج نشان می‌دهد تفاوت درنوع دسترسی و جانمایی فضاها باعث ایجاد مرزبندی‌های متفاوت در خانه‌ها شده است که همین موضوع باعث تفاوت در خلوت کسب شده آن‌ها دارد. در برخی خانه‌ها باتوجه به کمتر بودن میزان شاخص‌های هم‌پیوندی، ارتباط و عمق، دارای نفوذپذیری و یکپارچگی کمتر و نیز سلسله مراتب دسترسی بیشتر بوده؛ بنابراین از میزان خلوت بیشتری بهره می‌برند. در ضمن اتاق‌ها (به خصوص اتاق خواب) و سرویس خانه‌ها که جزء عرصه‌خصوصی هستند دارای بیشترین عمق و کمترین میزان‌هم‌پیوندی بوده که نشان از بالاتر بودن درجه خلوت آن‌ها دارد و در مقابل آن‌ها فضای ورودی وحیاط با کمتر بودن این شاخص‌ها عمومی‌ترین فضاها هستند.
|
|
| واژه‌های کلیدی: سازماندهی فضایی، خلوت، نحو فضا، خانه روستایی، بوشهر |
|
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سکونتگاههای شهری و روستایی
دریافت: 1401/6/29 | پذیرش: 1402/1/7 | انتشار: 1402/1/7
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
