بخشی از مهم­ترین دستاوردهای تشریک مساعی جامعه بشری طی پنجاه سال اخیر، در مجموعه­ای از اسناد بین‌المللی که موضوع آن‌ها به‌طور کلی حفاظت و میراث فرهنگی است، تبلور یافته است. بررسی این اسناد از آن‌جا که از یک سو چکیده تجربیات بین‌المللی است و از سوی دیگر رشد و تطور دانش و بینش کلی در زمینه حفاظت را بیان می‌دارد، از منظر میزان اهتمام به موضوع روستا و میراث روستایی حائز اهمیت است. «روستا» به‌عنوان یکی از داشته­های ارزشمند بشری با همه ابعاد، خصایل و ویژگی‌هایش در سیر تطور این اسناد موضوعیت دارد. در اینجا روستا موجودیتی کهن و نمودار هماهنگی انسان و طبیعت در طی سالیان دراز است که از یک سو به‌دلیل تناسبش با انسان و محیط اجتماعی و از سوی دیگر با سرزمین و مکان «به‌عنوان یک کل» شایسته حفاظت است.

 بررسی این اسناد نشان می‌دهد که مفاهیم پایه حفاظت در طول زمان دستخوش تغییر و تحول شده­اند. وجوه مختلف روستا و میراث روستایی در ضمن این تغییرات از موضوعی حاشیه­ای تبدیل به متن شده و روز به روز بر اهمیت آن‌ها افزوده شده است.

مقاله پیش رو حاصل بررسی و تحلیل محتوای بیش از سی سند بین‌المللی در موضوع حفاظت و استخراج مفاهیم و فرازهای مرتبط با روستا و ارزش­های روستایی از خلال سطور آن‌ها است. این بررسی در چارچوب اسناد منتسب به سه نهاد بین‌المللی یونسکو، ایکوموس و اتحادیه اروپا محدود می‌باشد. این مطالعه چهار دوره زمانی از منشور ونیز در سال 1964 میلادی تا منشور میراث روستایی اروپا در سال 2012 میلادی را در بر می‌گیرد. گردآوری اطلاعات این مقاله بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی متن اصلی اسناد بوده و راهبرد تحقیق، توصیفی و تحلیلی است. تحلیل‌ روند مذکور شامل مقایسه تعاریف، ارزش‌ها، راهبردها و دیگر فرازهایی از اسناد است که به مبانی حفاظت و سیر تحول آن ارتباط دارد.

این تحقیق نشان می‌دهد که در روند این تغییرات، میراث روستایی به‌عنوان یک کل هماهنگ و بنیانی چندرشته‌ای اهمیت می‌یابد، راهبردهای حفاظت از مرمت به حفاظت توأمان و چند جانبه‌نگر ارتقاء می‌یابند و چالش ادغام حفاظت و توسعه روستایی ادامه می‌یابد. نتایج این تحقیق در کنار پژوهش­های دیگر خواهد توانست به تبیین مناسبی از مبانی حفاظت روستا بیانجامد.