گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران ، mohammadi@yazd.ac.ir
چکیده: (1189 مشاهده)
هدف: با شیوع پاندمی و افزایش در خانه‌مانی، تعادل سکونتی پیشین که میان ساکنان و مسکن برقرار بود، دچار اختلال شد. خانه‌ها که پیش‌تر تنها در ساعات محدودی از شبانه‌روز مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اکنون باید پاسخگوی نیازهای متنوع ساکنان به‌طور 24 ساعته باشند. این وضعیت نواقصی را در سازگاری سکونتی آشکار کرد که پیش از این پنهان بودند. تحقیق کیفی حاضر با هدف تکامل سازگاری سکونتی طی در خانه‌مانی، به مطالعه تجربه ساکنان در این وضعیت، پرداخته است. روش پژوهش: داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 14 معمار و متخصص در سه مقطع زمانی پاندمی (ابتدا، اوج و انتهای پاندمی) جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار مکس‌کیودا و روش تحلیل مضمون در دو مرحله کدگذاری باز و محوری انجام شد. یافته‌ها: روایی یافته‌ها نیز با پرسشنامه تحلیل سلسله‌مراتبی تأیید شد. سازوکارهای سازگاری ساکنان در دو دسته اصلی «جلوگیری از شیوع بیماری» و «تسهیل سکونت طی درخانه‌مانی» تقسیم شده‌اند. در دسته اول، «طلب سلسله‌مراتب فضایی»، « جانمایی و سیرکولاسیون مجدد فضاها» و «افزایش اهمیت فضاهای خدماتی» مطرح شدند. از میان این موارد، «طلب سلسله‌مراتب فضایی» با کسب61درصد فراوانی ارجاع در داده‌های کیفی اولیه و 49درصد اهمیت نسبی در بازبینی مجدد پس از پاندمی، بیشترین فراوانی و اهمیت را در داده‌ها داشت. در دسته دوم، سازوکارهای «جایگزینی شهر در خانه»، «انسانی‌ترشدن مسکن»، «طلب فضاهای باز وسیع (تخلخل)»، «بهره از فناوری»، «حساسیت به جزئیات» و «طلب انعطاف‌پذیری» برجسته شدند. «طلب انعطاف‌پذیری» در این دسته با26درصد فراوانی ارجاع در داده‌ها بیش از 32درصد اهمیت نسبی در بازبینی مجدد، بیشترین اهمیت را داشته و پس از آن « طلب فضاهای باز و وسیع» با فراوانی 5/25درصد در داده‌ها و کسب حدود 29درصد اهمیت نسبی، قرار گرفت. نتیجه‌گیری: روایت حاصل از فرایند مطالعه در دو دسته سلبی و ایجابی ارائه شدهاست. در سازوکارهای سلبی، شاهد شکل‌گیری الگویی رفتاری‌ـ‌فضایی در خانه‌ها میان سه مضمون هستیم: ساکنان در ابتدا با ایجاد «سلسله‌مراتب بهداشتی» و مانع سعی در انسداد ورود اقلام و افراد آلوده دارند و در صورت عدم توفیق با «بهبود جانمایی و سیرکولاسیون» و هدایت و نظافت آلودگی در «خدماتی‌ها» از شیوع بیماری جلوگیری کرده‌اند. همچنین در دسته ایجابی«جایگزینی شهر در خانه»، «انسانی‌ترشدن مسکن» و «حساسیت به جزئیات» در رابطه‌ای طولی اغلب منجر به «طلب فضاهای باز وسیع (تخلخل)» و«طلب انعطاف‌پذیری» بیشتر شده‌اند. تمایل بیشتر به «بهره از فناوری» اغلب به منظور جبران ضعف‌های خانه در انعطاف‌پذیری و وسعت، رخ داده است.
حسینی علی، نقصان محمدی محمدرضا، متکی زهیر. فهم سازوکارهای سازگاری سکونتی طی در خانه‌مانی پاندمیک مسکن و محیط روستا 1403; 43 (186) :0-103 https://doi.org/10.22034/43.186.8
