|
بررسی راهبردهای معماری- اقتصادی فضاهای کسب و کار روستایی از دیدگاه خبرگان (تحلیل عاملی Q مرتبه اول و دوم)
|
فرهنگ مظفر*  ، مرتضی ملکی چرکوانی ، محمد علی خان محمدی ، بهرام صالح صدق پور |
| گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی & دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران ، Mozaffar.farhang@gmail.com |
|
|
چکیده: (20 مشاهده) |
مقدمه: کسب و کار روستایی اغلب جزو بخش غیررسمی اقتصاد هستند، ولی ضریب اشتغال بالایی ایجاد می کنند و نقش قابل توجهی در توسعه سرمایه اجتماعی دارند. ابعاد اقتصادی کسب و کار در قالب طرح توسعه پایدار منظومه‌های روستایی در دهه اخیر در دستور کار قرار گرفته اما هنوزاثرگذاری فراگیری در پیشرفت روستاها نداشته و در مراحل تهیه طرح با مشکلاتی در مقیاس همراه است چرا که در این طرح پروژه های خرد تعریف شده که نمی تواند متناسب با یک طرح راهبردی با هدف توسعه پایدار همه جانبه باشد. این موضوع باعث کاهش انعطاف پذیری طرح ها با تغییر و تحولات محیطی و عدم مشارکت بخش خصوصی شده است. این پژوهش به دنبال واسطه ای بین طرح راهبردی و پروژه های معماری تحت عنوان راهبردهای اقتصادی معماری فضاهای کسب و کار روستایی با تکیه بر آسیبها و راهبردهای پژوهش های پیشین و دسته بندی آن از نظر خبرگان جهت توسعه معماری کسب و کار روستایی می باشد.
پیشینه پژوهش: جمعی از محققین در خصوص تاثیرات منفی طرح بهسازی... بر معماری روستایی پژوهش کرده اند؛ ایشان «پرهیز از برخی ویژگیهای مسکن شهری» و «تفکیک و سازگاری فضاهای کشاورزی و دامداری با فضای سکونتی» را راهبرد کسب و کار روستایی می دانند. گروهی در خصوص رابطه گردشگری و معماری روستا گزارش داده اند؛ از نظر ایشان « حفظ زمینهای کشاورزی نسبت به ساخت شهرکهای ویلایی (گردشگری)» و «کاهش مقیاس و گردشگری پایدار» راهبرد روستا است. برخی به عوامل اقتصادی و تاثیر آن بر معماری روستایی پرداخته اند؛ ایشان «تجارب و شیوه های بومی، نوین و ترکیبی در طراحی و ساخت» را راهبرد توسعه روستا می دانند. مطالعات خاص دیگری نیز در زمینه راهبردها و شاخص های اقتصادی و ... وجود دارد که راهکارهایی چون «کاهش هزینه ساخت و تولید بنا»، «افزایش نقش زنان و اشتغال روستا» ، «افزایش تولید کشاورزی، دامداری و حتی خدماتی» از آن استخراج می شود. اما یکی از پیچیدگی های پژوهش، تنوع زیاد فضاهای کسب و کار و تداخل آن با موضوعاتی چون مسکن و گردشگری می باشد. برای جدا کردن این فعالیت/ فضاها از یکدیگر، دو قطبی سازی فضایی انجام شد به این نحو که در ابتدا فضا/ فعالیت کسب و کار به دو دسته فضاهای کسب و فضاهای کار تقسیم شد. و به چهار گونه فضاهای فروش، گردشگری، پرورش و فرآوری دست یافته شد. سپس به ترکیب این گونه ها با مسکن و مزرعه پرداخته شد که به دو گونه مسکن معیشتی، گردشگری و مزرعه معیشتی، گردشگری محدود و تقسیم گردید. در فضای فروش و گردشگری مهمترین موضوع، ریسک مالی و توجیه اقتصادی است به همین جهت داشتن «پتانسیل مکان و جاذبه گردشگری و توجه به خواست مخاطب» بعنوان راهبرد جانمایی و معماری این فضاها مد نظر قرار گرفت. جهت رفع آسیب گردشگری بصورت شبه شهری شدن مسکن روستایی، «تلفیق سبک- شیوه بومی- مدرن» در قالب «مطلوبیت (معماری خارجی نوین)» و «آسایش (معماری داخلی نوین)» مد نظر قرار گرفت و در این میان جدول هدف-محتوا تولید گردید.
روش پژوهش و تحلیل داده ها: بخاطر اکتشافی بودن از روش دلفی و بخاطر میان رشته ای بودن، از نمونه گیری گلوله برفی غیر تصادفی و جهت تعیین خبرگان از اساتید دانشگاههای علم و صنعت ایران، تهران، شهید بهشتی، خوارزمی در رشته های توسعه روستایی و/یا معماری، شهرسازی استفاده گردید. از آنجا که در مطالعات دلفی بین 10 تا 50 نفر انجام می پذیرد، حجم نمونه تا 27 نفر پیش رفت و به اشباع نظری رسید. ابزار اندازه گیری جدول هدف- محتوا و پرسش نامه با طیف لیکرت 10 تایی بود. پس از تایید جدول تحلیل عامل Q روی داده ها انجام و نتایج استخراج گردید. کفایت داده ها از طریق آزمون K.M.O و کرویت بارتلت سنجیده شد تا مقدار آن به عدد 0.668 برسد که برای آزمون کافی می باشد. سپس خبرگان مورد بررسی هر دیدگاه به این نحو انتخاب شد که در هر عامل حداقل بایستی دو خبره داشته و یک خبره نباید در فصل مشترک گیری دو عامل حضور داشته باشد.
نتیجهگیری: سه دیدگاه اصلی پژوهش شامل «بهداشت و کنترل نفوذ آفت در فضاهای پرورش و تجهیز نوسازی و توسعه اقتصادی فضا»، « توسعه گردشگری چند منظوره و فعالیت دوم در معماری روستایی و تفکیک حوزه های اصلی جهت کاهش ناسازگاری» و «توجه به پتانسیل کسب، فروش و گردشگری جهت توسعه زنبورداری» می باشد. توجه به راهبردهای کسب و کار روستایی باعث دقت بیشتر به پتانسیل های بومی و ظرافتهای طراحی و زنجیره ارزش در برنامه ریزی های اشتغال پایدار روستایی با حداقل هزینه اقتصادی و آسیب اجتماعی می شود. |
|
| واژه‌های کلیدی: راهبرد اقتصادی، کشت و پرورش (جاندار)، فروش و گردشگری، تحلیل عاملی مرتبه اول و دوم Q |
|
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سکونتگاههای شهری و روستایی
دریافت: 1404/3/14 | پذیرش: 1404/5/21
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
