گروه شهرسازی، دانشکده شهرسازی و معماری، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران. ، akhalili@iust.ac.ir
چکیده: (1833 مشاهده)
هدف: تقویت روستاهای مستعد و شهرهای کوچک به‌عنوان یکی از راهبردهای محوری در دستیابی به تعادل ناحیه‌ای، نقش کلیدی در تنظیم و کنترل تحرکات جمعیتی و کاهش فشار مهاجرت‌های روستا به شهر دارد. در این میان، الگوی توسعه «روستا-شهر» مبتنی بر اصول منشور نوشهرگرایی، به‌عنوان یکی از الگوهای موفق جهانی، در کشورهای مختلف مورد اجرا قرار گرفته و نتایج مثبت و پایداری را به همراه داشته است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و تحلیل پیشران‌های حیاتی مؤثر بر توسعه الگوی کالبدی-معماری روستا-شهر در منطقه موردمطالعه (حومه امامزاده شهر ارومیه) است، به‌گونه‌ای که بتوان با بهره‌گیری از این الگو، زمینه‌های لازم برای جذب جمعیت سرریز شهری و کاهش فشار بر کلان‌شهرها را فراهم نمود. روش پژوهش: این مقاله با رویکردی اکتشافی و مبتنی بر روش‌های آینده‌پژوهی، به ارزیابی سیستماتیک متغیرهای مؤثر بر توسعه الگوی روستا-شهر پرداخته است. روش تحقیق شامل دو مرحله اصلی بود: نخست، شناسایی و ارزیابی متغیرهای کلیدی با استفاده از روش دلفی و نظرات کارشناسان؛ و دوم، کشف پیشران‌های حیاتی و تحلیل روابط متقابل آن‌ها با بهره‌گیری از روش تحلیل ساختاری و. تحلیل اثرات متقاطع. یافته‌ها: از میان 40 متغیر اولیه، 15 متغیر به‌عنوان پیشران‌های حیاتی شناسایی شدند. در این میان، متغیر «اختلاط کاربری‌ها» با مجموع تأثیرگذاری 1012، بیشترین نقش را در توسعه الگوی روستا-شهر ایفا می‌کند، درحالی‌که «شبکه پیوسته حمل‌ونقل داخلی» با امتیاز 568 کمترین تأثیر را دارد. نتیجه‌گیری: با توجه به روند رو به رشد مهاجرت‌های روستایی به شهری، روستاهای بزرگ و مستعد می‌توانند به‌عنوان مقصد جایگزین و جاذب جمعیت عمل کنند. تحقق این امر مستلزم ارائه الگوهای توسعه هوشمند، همراه با لحاظ اصول زیست‌محیطی، توسعه پایدار و انطباق با شرایط دنیای مدرن و فناوری‌های نوین است ؛ شرایطی که در صورت فراهم‌آوری، حتی می‌تواند منجر به مهاجرت‌های معکوس و احیای روستاها شود.
Karimnezhad M, khalili A, Jadiri Abasi M. (2025). Identifying the driving forces influencing the development of the rural-urban pattern in the suburbs of Iranian cities; case study: Imamzadeh Suburbs of the metropolis of Urmia. JHRE. 44(190), 131-146. doi:https://doi.org/10.22034/44.190.131 URL: http://jhre.ir/article-1-2593-fa.html
کریم نژاد مجید، خلیلی احمد، جدیری عباسی محمد.(1404). شناسایی پیشران‌های مؤثر بر توسعه الگوی روستا-شهر در حومه شهرهای ایران؛ مطالعه موردی: حومه امامزاده کلان‌شهر ارومیه مسکن و محیط روستا 44 (190) :146-131 https://doi.org/10.22034/44.190.131
