|
معماری خانه پس از پاندمی: مفهوم «فضامرز» کشف ساکنین برای درخانه مانی
|
علی حسینی*  ، محمدرضا نقصان محمدی ، زهیر متکی |
| گروه معماری، دانشکده مهندسی عمران و معماری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران ، Ali.hosseini@scu.ac.ir |
|
|
چکیده: (534 مشاهده) |
دوران پاندمی کووید-19، تحولات بنیادینی در الگوهای سکونت ایجاد کرد و خانه‌ها را به فضایی ترکیبی برای فعالیت‌هایی نظیر کار، آموزش، تفریح و مراقبت بهداشتی تبدیل نمود. این پژوهش با هدف بازاندیشی در معماری خانه پس از پاندمی، به شناسایی فابلیتی محوری برای درخانه مانی و ترسیم مدل نظری سازگاری سکونتی در این شرایط پرداخته است. داده‌های پژوهش از تحلیل 18 مصاحبه نیمه‌ساختاریافته، 84 سند معماری و 132 منبع پژوهشی گردآوری شده و با استفاده از نظریه داده‌بنیاد تحلیل و در سه مرحله کدگذاری شده است.
در مدل نظری تحقیق که بر اساس پارادایم علیت ترسیم گردید؛ عوامل ساختاری سازگاری سکونتی شناسایی شدند. در واکنش به این شرایط، ساکنان اقداماتی برای بازآرایی اجزای فضایی خانه و تغییر روابط میان آنها به کار بستند. بازآرایی اجزای فضایی در اثر جایگزینی کارکردهای شهری در خانه و حساسیت به جزئیات فضاها بود. روابط میان فضاها نیز با راهبردهای مرز-بندی یا گشودگی مرزها دستخوش تغییر شد. مرز-بندی از طریق ایجاد سلسله‌مراتب فضایی و بهبود جانمایی و سیرکولاسیون و مرز-بازی با طلب انعطاف‌پذیری و وسعت فضایی صورت گرفت. این کنش‌ها به ظهور فضاهای جدید بینابین فضاهای موجود خانه انجامید که «فضامرز» نامیده شدند. فضامرزها که از طریق کنش‌های ساکنان کشف یا ایجاد می‌شدند، به دلیل نداشتن برچسب کاربری و کاربر، قابلیت محض برای پذیرش فعالیت‌های جدید بودند و نیازهای جدید را پاسخ می‌دادند. به نظر می‌رسد مشابه این مرزهای فضاشده، در اغلب ریزفضاهای خانه سنتی ایرانی که بر اساس فعالیت نام‌گذاری نشده بودند، وجود داشته است. امری که شاید دلیلی برای سهولت ماندن در این خانه‌ها بوده باشد.
«خانه پساپاندمی» که با حضور فضامرزها می‌تواند «خانه مرزی» نامیده شود، تمایزهای اجتماعی-فضایی مؤثری در ساکن و خانه ایجاد می‌کند. ازجمله می‌توان به افزایش عاملیت ساکن، حضورپذیری بیشتر فضا، افزایش توجه به دیگری، تاب‌آوری و سیالیت بیشتر و اتصال با محیط طبیعی اشاره کرد. این خانه از منظر موضع شناسی، دارای حوزه های عملکردی سیال تر و از منظر ریخت شناسی، متخلخل تر است. پیشنهاد این پژوهش برای معماری خانه پس از پاندمی، عقب نشاندن فضاهای موجود برای ایجاد فضامرزهایی است که امکان انتخاب بینابین طیف‌های مختلف فضایی؛ مانند طیف تعامل تا خلوت فردی، یا آلودگی تا تمیزی را تسهیل کنند و به‌این‌ترتیب پاسخگوی شرایط بحرانی مشابه باشند.
|
|
| واژه‌های کلیدی: در خانه مانی، خانه پساپاندمی، فضامرز، مرزبندی/مرزبازی، فضای بی نام، خانه مرزی |
|
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
معماری
دریافت: 1403/10/6 | پذیرش: 1403/12/12
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
