گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. ، slotfi@shirazu.ac.ir
چکیده: (917 مشاهده)
هدف: در روند شهرنشینی معاصر، مجتمع‌های مسکونی نقش غیرقابل‌انکاری در رفع نیاز سکونتی شهروندان ایفا می‌کنند. از این میان، بسیاری از مجموعه‌های مسکونی استطاعت‌پذیر به دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌های ساخت، فاقد امکانات تفریحی و اجتماعی مناسب هستند که تأثیر منفی بر سرزندگی اجتماعی ساکنان خواهد داشت. کاهش چشم‌گیر روابط اجتماعی در دهه‌های اخیر درون جامعه و به‌طور ویژه میان همسایگان در مجتمع‌های مسکونی موجب کاهش تعاملات سازنده میان شهروندان شده است؛ ازاین‌رو حس محلّه جایگاه ویژه‌ای در بررسی‌های مرتبط با کیفیت زندگی شهری پیدا کرده است. با‌توجه‌به اینکه حس محلّه مفاهیمی همچون احساس رضایت از زندگی، احساس عضویت در یک گروه، پویایی اجتماعی، و نیز احساس مشترک بودن دغدغه‌های میان اعضای یک جامعه را در خود دارد، ارتقای حس محلّه در مجموعه‌های مسکونی جز از‌طریق طراحی و ارتقای کیفیت فضای همگانی جهت افزایش میزان تعاملات سازنده میان استفاده‌کنندگان از آن‌ها میسر نخواهد بود. روش پژوهش: این پژوهش که به روش طراحی شهری شواهد محور صورت پذیرفته است و در آن مبانی نظری به روش مطالعه کتابخانه‌ای و نیز اطلاعات موردنیاز از‌طریق فن تحلیل انگاشت رفتاری و نیز پرسش‌نامه گردآوری شده‌اند، به دنبال شناسایی شاخص‌های طراحی مؤثر بر حس محلّه در مجتمع‌های مسکونی استطاعت‌پذیر است تا با‌توجه‌به نظرات و رفتار ساکنین در فضای همگانی مجتمع از‌طریق شاخص‌های تبیین‌شده به ارتقای حس
محلّه بپردازد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که ارتقای کیفیت فضاهای باز همگانی در مجتمع‌های مسکونی به تقویت حس محلّه و افزایش تعاملات اجتماعی و حضورپذیری منجر می‌شود. ساکنان این مجتمع‌ها رضایتی نسبی از فضاهای همگانی دارند، اما کمبودهای قابل‌توجهی نیز در محیط فیزیکی مشاهده می‌شود که در بسیاری از موارد، نظرات مشترک میان ساکنان به‌وضوح بیان شده است. نتیجه‌گیری: تقویت حس محلّه، متأثر از شرایط محیطی و طراحی شهری فضای همگانی، موجب افزایش تعامل اجتماعی و درنهایت کیفیت زندگی در مجتمع‌های مسکونی استطاعت‌پذیر می‌شود.
