هدف: مسکن یکی از نیازهای اساسی جامعه به ‌شمار می­آید که به‌دلیل رشد جمعیت و ساخت و سازهای بی‌رویه در آن شاهد بروز مسائلی مانند: طراحی‌های غیراستاندارد و ناسازگار با اقلیم و کاهش سطح کیفی فضاهای سکونتی می‌باشیم که منجر به افزایش مصرف سوخت­های تجدیدناپذیر و آلودگی­های زیست­محیطی شده است. لذا، مناسب­ترین راهکار جهت حل این‌ گونه مسائل روی آوردن به معماری بومی و پایدار است که به ‌عنوان یک ضرورت در عرصه­ی معماری، مهم­ترین هدف آن طراحی همساز با اقلیم و خلق فضایی مناسب جهت زندگی می­باشد. بنابراین، هدف پژوهش «دستیابی به راهکارهای مؤثر طراحی مسکن پایدار و همساز با اقلیم شهر ساری جهت بهبود آسایش محیطی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی» می‌باشد.
روش پژوهش: روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی از نوع کیفی بوده که به ‌لحاظ هدف کاربردی می‌باشد. گردآوری اطلاعات نیز با شیوه مطالعات کتابخانه‌ای _ اسنادی و میدانی صورت پذیرفته است. به این شکل که ابتدا از طریق برداشت‌‌ میدانی چهارخانه‌‌‌ بومی شهر ساری نمونه ‌برداری شده و سپس شاخصه‌ها و مؤلفه‌های معماری بومی و پایدار آن‌‌ها تحت بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد خانه‌های بومی ساری دارای یک سری مؤلفه‌های زیست‌پذیری است که منجر به پایداری عملکردی بنا و برقراری آسایش محیطی می‌گردد. این عوامل عبارتند از: برونگرایی، ارتباط و تعامل میان طبیعت و معماری، فرم، هندسه و ساختار کالبدی بنا، مصالح بومی و برگشت‌پذیر، انعطاف‌پذیری فضاها، تناسب و تعادل، سازگاری بنا با اقلیم منطقه، که ابعاد اصلی معماری بومی مازندران را شکل می‌دهند.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داده است که شاخصه‌های معماری بومی خانه‌های سنتی ساری شامل سه ابعاد: ۱. کالبدی: کاربست شاخصه‌ها و مؤلفه‌های بومی و پایدار در طراحی فضاهای کالبدی _ عملکردی بنا ۲. عناصر سازه‌ای: به‌کارگیری مواد و مصالح بومی و پایدار ۳.طراحی زیست‌ اقلیمی: رعایت اصول طراحی بر مبنای اقلیم محلی جهت سازگاری فضاهای زیستی با محیط پیرامون می‌باشد که با کاربست آن‌ها می‌توان به مسکن پایدار و همساز با اقلیم ساری دست یافت.