گروه جغرافیا انسانی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ، al_estelaji@yahoo.com
چکیده: (41 مشاهده)
وقوع خشکسالی‌های اخیر در ایران و شدت خسارت‌های وارد شده از ادامه آسیب‌پذیری نقاط شهری و روستایی حکایت می‌کند. کاهش آسیب‌پذیری روستائیان و شهرنشینان از‌طریق افزایش سطح تاب‌آوری و ارتقای انعطاف‌پذیری در برابر پیامدهای طبیعی ازجمله خشکسالی می‌تواند یکی از ویژگی‌های مدیریت، برنامه‌ریزی و توسعه باشد که این امر از‌طریق شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تقویت تاب‌آوری امکان‌پذیر است. از آنجا که هدف تاب‌آوری، کنترل، کاهش آثار و پیامدهای مخاطرات و همچنین استفاده از این تهدیدها به‌عنوان فرصت است، پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل شاخص‌های خشکسالی در ارتباط با تاب‌آوری محلی به دنبال تحقق این موضوع انجام گردید. این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری شهرستان قلعه گنج استان کرمان با 495/ 74 نفر جمعیت است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 453 نفر به صورت تصادفی برآورد گردید و به‌تناسب تعداد جمعیت هر بخش بین آن‌ها تقسیم شد. جهت گردآوری داده‌های موردنیاز از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شد. به‌منظور تحلیل موضوع و تنظیم پرسش‌نامه، چهارچوبی از شاخص‌های خشکسالی در قالب 39 گویه و ده شاخص تاب‌آوری انتخاب و تدوین شد. روایی صوری و محتوایی پرسش‌نامه به‌وسیله گروه متخصصان و کارشناسان و نیز روایی سازه تحلیل عاملی اکتشافی مورد تأیید قرار گرفت. میزان پایایی کل به‌وسیله آلفای کرونباخ 89/0 برآورد شد. نتایج نشانگر این است که سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی بیشترین تأثیر را در تاب‌آوری در مقابل خشکسالی دارند. شاخص‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی نیز ازجمله عوامل اثرگذار بر روی تاب‌آوری محلی شهرستان قلعه گنج محسوب می‌شوند. ابعاد تاب‌آوری با میزان 41/0 بر توسعه پایدار اثرگذار است. تاب‌آوری جامعه قلعه گنج نسبت به تاب‌آوری کلی از وضعیت مطلوبی برخوردار است؛ بنابراین لازم است ابعاد مختلف و زیربنایی تاب آوری در مواجهه با خشکسالی مشخص شود تا عموم مردم در برابر این وقایع تحمل‌پذیر شوند.
Heydarvand M, Estelaji A, Asadian F. (2024). Investigating the Dimensions of local resilience in the face of drought; Case study: Qaleganj City, Kerman Province. JHRE. 43(185), 3-12. URL: http://jhre.ir/article-1-2519-fa.html
حیدروند مسعود، استعلاجی علیرضا، اسدیان فریده. بررسی ابعاد تاب‌آوری محلی در مواجهه با خشکسالی؛ مطالعه موردی: شهرستان قلعه گنج استان کرمان مسکن و محیط روستا 1403; 43 (185) :12-3
