بیان مسئله: معماری ایران همواره با مشکلات مربوط به مسائل اقلیمیِ بسیاری در مناطق کویری روبهرو بوده که البته مطابق با آن راهکارهای خلاقانهای نیز ابداع نموده است. یکی از این موضوعات، افزایش دما و کاهش رطوبت نسبی محیط بویژه در روزهای گرم سال است. از جمله راهکارهای اقلیمی پایدار به منظور ایجاد آسایش حرارتی و مبارزه با شرایط سخت آبوهوایی این منطقه، استفاده از حیاط مرکزی و زیرزمین است. اما به دلیل کمبود رطوبت در هوا، صرفاً ساخت این دو فضا به ایجاد آسایش حرارتی کمک نمیکرد. لذا فضای حوض در حیاط و در مواردی به سرداب یا همان زیرزمین نیز اضافه میشد تا به کاهش دما و رطوبت نسبی کمک کند. سؤال یا فرضیۀ تحقیق: حضور آب در در فضا "چه میزان" بر تغییرات دما و رطوبت نسبیِ فضای "سرداب" و "حیاط" در خانههای مناطق کویری تاثیرگذار است؟ هدف: سنجش میزان تاثیر آب در تامین آسایش حرارتی فضای سرداب و حیاط با در نظر گرفتن متغیر حوض در قلب این دو فضا در قالب یک پژوهش کمی و شبیهسازی روش تحقیق: از نوع توصیفی و تحلیلی و مطالعات کتابخانهای و اینترنتی است. همچنین از روش شبیهسازی به منظور بسط متغیر مدنظر تحقیق (عامل حوض در دو فضای سرداب و حیاط) استفاده شده است. نتیجهگیری: نتایج تحقیق نشان داد که وجود حوض در حیاط تغییرات محسوسی در دما و رطوبت زیرزمین -حتی با وجود گردش هوا- ایجاد نمیکند. از طرفی ضرورت وجود حوض در فضای حیاط به دلیل در همسطح بودن با زمین بیشتر از سرداب است. زیرا سرداب در میان خاک (زمین) قرار گرفته و دارای رطوبت نسبی در درون خود میباشد و از ویژگیهای مربوط به ظرفیت حرارتی زمین نیز بهره میبرد. بنابراین با توجه به کمبود آب در مناطق گرم و خشک در مواردی میتوان آن را از فضای سرداب حذف نمود.