استاد گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. ، i.etessam@srbiau.ac.ir
چکیده: (3983 مشاهده)
حس مکان نوعی رابطه حسی و تعاملی میان فرد و محیط زندگی را تبیین می‌کند و رابطه مثبتی با پیوند میان فرد و مکان و دریافت‌های کیفی مثبت و رضایتمندی از محل زندگی دارد. از آنجا که به استناد سرشماری‌های سراسری کشور، مهاجرت روز افزون روستاییان به شهر و دل کندن و ترک روستا از مشکلات گریبانگیر جوامع روستایی می‌باشد، شناخت عوامل انگیزش حس مکان و حفظ و تقویت آن توسط تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان روستایی می‌تواند در رفع این مشکل تأثیر‌‌گذار باشد. این پژوهش با هدف تدقیق مفهوم حس مکان و تبیین مؤلفه‌های ماهیتی و شاخص‌های مربوطه در جامعه روستایی انجام شده و در دو مرحله انجام یافته است. در مرحله اول به روش مرور سابقه موضوع، تحلیل و حصول به استدلال منطقی، ابعاد اصلی حس مکان تعریف شدو مدل نظری حس مکان تدوین گردید. سپس در مرحله دوم با روش پیمایشی و آزمون پرسشنامه‌ای، تعداد 391 نمونه به‌صورت خوشه‌ای تصادفی از روستاهای بالای 20 خانوار استان آذربایجان شرقی انتخاب شد و با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری، مدل نظری به آزمایش گذاشته شده و جایگاه عوامل آن تبیین شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد ابعاد اصلی حس مکان در سه وجه محیطی/کالبدی، فعالیتی/عملکردی و فردی/اجتماعی در درون تجربه زیستی انسان در مکان مفروض تعریف می‌شود. وجود کیفیات خاص عوامل سه گانه درون یک تجربه زیستی در تأثیر‌‌پذیری از ویژگی‌های شخصی پس از عبور از فیلتر ادراکی و شناختی فرد، مفهوم حس مکان را شکل می‌دهد و افزایش کمی و کیفی عناصر و فرایند مطرح شده، میزان عمق آن‌را می افزاید. همچنین نتایج آزمون در جامعه روستایی انتخابی نشان می‌دهد مهم‌ترین عوامل در انگیزش حس مکان به‌ترتیب عوامل پیوند مکانی، کیفیات محیطی، میزان فعالیت و عملکرد، هویت مکان و پیوند اجتماعی و رفاه مکانی می‌باشد. در ادامه پژوهش شاخصه‌های ایجاد این عوامل، تبیین و راهکارهای عملی جهت کاربست در فضاهای روستای ارائه شده است. نتایج حاصل می‌تواند برای معماران و برنامه‌ریزان روستایی و متخصصین مربوط به علوم محیطی جهت آفرینش محیط‌های دارای حس مکان مفید باشد.
Samadpour Shahrak A, Etesam I, Einifar A. Determining the Motivating Factors of Place Sense in Rural Society Using Structural Equation Modeling (Case Study: Rural Zone of East Azerbaijan Province). JHRE 2019; 38 (165) :65-80 URL: http://jhre.ir/article-1-1755-fa.html
صمدپور شهرک امیر، اعتصام ایرج، عینی فر علیرضا. تبیین عوامل انگیزش حس مکان در جامعه روستایی با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری(مطالعه موردی: پهنه روستایی استان آذربایجان شرقی). مسکن و محیط روستا. 1398; 38 (165) :65-80
