گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل، زابل، ایران. ، jdavtalab@uoz.ac.ir
چکیده: (1122 مشاهده)
هدف: امروزه توجه به شکلگیری بافتهای قدیمی و مسکن بومی جهت بهرهگیری از معماری گذشته بسیار حائز اهمیت است. نگاهی به بافت شهری امروزی شهر خاش در استان سیستان و بلوچستان نشان میدهد که معماری آن بدون توجه به بستر شهری و تنها با الگو گرفتن ناقص از معماری کلانشهرها شکل گرفته است. این پژوهش با هدف بازشناسی الگوی مسکونی در بافت تاریخی شهر خاش و تحلیل تعامل میان عوامل تاریخی، فرهنگی، اقلیمی و متأثر از دانش بومی معماران یزدی انجام شده است. روش پژوهش: روش تحقیق بهصورت توصیفی-تحلیلی، ازطریق مرور منابع کتابخانهای و مشاهدات میدانی با بررسی ۲۲ مسکن منتخب در بافت قدیمی شهر خاش است. تحلیل اطلاعات در سه مقیاس کلان، میانی و خرد انجام گرفته است. یافتهها: مطالعات گونههای مسکن منتخب در بافت قدیمی شهر خاش در مقیاس کلان به بررسی موقعیت استقرار، راستای کشیدگی، نسبت توده و فضا، فرم کالبدی و تناسبات پرداخته، در مقیاس میانی به بررسی عمق فضا،
سازه، فرم و منظر کالبدی خانهها و در مقیاس خرد نیز عناصر و جزئیات معماری در این خانهها موردبررسی قرار گرفته است. نتیجهگیری: نتایج این تحقیق نشان داد که مقیاسهای سهگانه فوق در شکلگیری بافت قدیم شهر خاش مؤثر بوده و این عوامل تحت تأثیر دانش بومی معماران یزدی که به این منطقه مهاجرت کردهاند، شکل گرفته است. انتقال این دانش و تأثیر آن بر طراحی و ساخت بناها موجب ایجاد هویت فرهنگی و معماری خاص منطقه شده و شرایط اقلیمی گرم و خشک نیز با هدایت طراحی به سمت استفاده از تهویه طبیعی، مصالح بومی و الگوهای درونگرا، به ارتقای آسایش محیطی کمک کرده است. این مطالعه میتواند در مطالعات و بررسی بافتهای قدیمی مشابه در سایر شهرهای ایران نیز مورد استناد قرار گیرد و باعث تلفیق ارزشهای فرهنگی، دانش بومی، رعایت الزامات اقلیمی و زمینهساز تدوین رویکردهای نوین در مرمت و توسعه پایدار بافتهای قدیمی مشابه شود.
حیدری ابوالفضل، داوطلب جمشید، شهنوازی کامران.(1404). تحلیلی بر عوامل تأثیرگذار بر شکلگیری مسکن در بافت قدیمی شهر خاش مسکن و محیط روستا 44 (191) :62-47 https://doi.org/10.22034/44.191.47
