گروه معماری، دانشکده معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز ایران. ، stu.saeidhasanpourloumer@iaut.ac.ir
چکیده: (1235 مشاهده)
هدف: پژوهش حاضر شناخت انواع گونههای معماری ابنیه مسکونی سنتی و نوساز در شهر تاریخی ماسوله است که از میان 564 بنای موجود در شهر تاریخی ماسوله، 119 بنای مسکونی تاریخی بهصورت میدانی موردبررسی قرارگرفته است. برای شناخت فضاها و کاربری فضاهای معماری ابنیه مسکونی از ساکنان مصاحبه گرفته شده است. برای درک مناسب تفاوت میزان محصوریت و سلسلهمراتب فضایی در معماری ابنیه سنتی و نوساز مسکونی ماسوله از نرمافزار تحلیل فضا و دید بصری دپس مپ ورژن10 استفاده شده است. روش پژوهش: نگارندگان با استفاده از منابع تاریخی، مطالعات کتابخانهای و بررسیهای میدانی و با بهکارگیری روشهای توصیفی-تطبیقی و نرمافزار تحلیل فضا و دید بصری دپس مپ 10 برای شناخت انواع گونههای معماری ابنیه مسکونی 119 خانه سنتی و نوساز ماسوله را موردبررسی قرار دادهاند. یافتهها: در معماری ابنیه مسکونی نوساز ماسوله، فضاهایی همچون؛ چٌغٌم، سومعه، تزئینات پاشنه درب، طاقچههای داخلی، شومینه، مَفرَغ، انبار، مالبند، بُرج و سلسلهمراتب فضایی حریمهای عمومی به خصوصی حذفشدهاند. شفافیت و گسترش فضایی در معماری ابنیه نوساز افزایش یافته است. در ساختار سازهای ابنیه نوساز مسکونی ماسوله از مصالح سیمانی، آجری، میلگرد استفاده شده است. نتیجهگیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که ابنیه مسکونی سنتی ماسوله در دو گونه خانههای گسترشیافته افقی و عمودی طبقهبندی میشوند. ابنیه مسکونی نوساز بهعنوان جدیدترین گونه در بافت تاریخی ماسوله ظاهر شدهاند. از منظر سازماندهی فضایی، گونههای سنتی شامل عناصری نظیر ورودی، دالان، سومعه، مالبند، انبار، راهپله، مفرغ، برج، تالار، تلارپیش، بریه، لن، اتاقخواب، سرویس بهداشتی، حمام و بهرهگیری از عمق زمین هستند. این فضاها سلسلهمراتب عمومی-خصوصی را رعایت میکنند: طبقه همکف مشتمل بر انباری، دالان، سرویس بهداشتی و ورودی؛ و طبقات فوقانی شامل چغم، سومعه، راهپله، سرویس، حمام، مطبخ، پذیرایی، تالار، تلارپیش و اتاقخواب. در مقابل، ابنیه نوساز فاقد این سلسلهمراتب هستند؛ مهمانان در طبقه همکف مستقیماً به فضای پذیرایی وارد شده و به آشپزخانه دید دارند، و در طبقات به پذیرایی، آشپزخانه و اتاقهای خواب دسترسی مییابند. فضاهای دالان، انبار، مالبند، چغم و سومعه حذف گردیده و الگوی خانهها به سبک مدرن شهری گرایش یافتهاند.
Hasanpour Loumer S, Nejad Ebrahimi A, Sattari Sarbangholi H, Vandshoari A. (2025). Typology and comparative study of traditional and contemporary residential buildings in the historical city of Masouleh. JHRE. 44(191), 3-18. doi:https://doi.org/10.22034/44.191.3 URL: http://jhre.ir/article-1-2587-fa.html
حسن پور لمر سعید، نژاد ابراهیمی احد، ستاری ساربانقلی حسن، وندشعاری علی.(1404). گونهشناسی و بررسی تطبیقی معماری سنتی و معاصر ابنیه مسکونی شهر تاریخی ماسوله مسکن و محیط روستا 44 (191) :18-3 https://doi.org/10.22034/44.191.3
