پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، مدرس دانشکده هنر و معماری دانشگاه سیستان و بلوچستان. ، torshabi@arts.usb.ac.ir
چکیده: (1874 مشاهده)
رودخانه سرباز یکی از رودهای مهم در بلوچستان ایران است که از کوه‌های جنوب ایرانشهر سرچشمه گرفته و در جهت شمالی- جنوبی به‌سمت دریای عمان جریان دارد. در حاشیه این رودخانه آبادی‌های متعددی از جمله انزا، پتان، پشامگ، فیروزآباد، راسک و غیره شکل گرفتهاست؛ مسکن در این ناحیه تحت تأثیر عوامل متعدد ازجمله فرهنگ، محیط، اقلیم و شرایط اقتصادی و نوع معیشت، برای جوابگویی به نیازهای مردم این منطقه با توجه به شرایط و امکانات، با مصالح متنوع و در دسترس، در طول زمان شکل گرفتهاست. این مقاله در پی جواب دادن به این سؤالات است که عوامل مؤثر در شکل‌گیری مسکن بومی حاشیه رودخانه سرباز چه می‌باشند؟ مسکن بومی این ناحیه چه ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی دارد؟ و بر این فرضیه استوار است که مسکن بومی حاشیه رودخانه سرباز دارای قابلیت‌هایی است که می‌توان از این قابلیت‌ها در بهبود کیفیت مسکن امروز و آینده این ناحیه بهره برد. برای انجام این تحقیق از روش کیفی و مبتنی بر مطالعات میدانی و کتابخانه‌ایی استفاده شده‌است. هدف از این تحقیق، بررسی و شناخت عوامل مؤثر در شکل‌گیری مسکن بومی حاشیه رودخانه سرباز بلوچستان ضمن آگاهی و شناخت نسبت به قابلیت‌های مسکن بومی جهت ارتقای کیفیت مسکن امروز و آینده این ناحیه می‌باشد. گونه‌های مختلف مسکن ضمن داشتن نقاط ضعف و کمبودهایی، دارای قابلیت‌های متعددی می‌باشند. ازجمله تنوع در انتخاب مصالح، جوابگویی به نیازهایی مثل شرایط محیطی و اقلیمی، احترام به بزرگ‌ترها (مراقبت از سالمندان)، وجود سلسله‌مراتب، حفظ حریم خاص در مسکن، تکریم مهمان، چرخه‌ی مداوم حیات و امکان زیست نسل‌های متعدد در انواع مسکن، امکان تغییر و تحول در طول زمان متناسب با نیاز خانواده، امکان جایگزینی فضاهای جدید به‌جای فضاهای فرسوده‌ی قدیمی و غیره، قابلیت‌هایی در مسکن حاشیه رودخانه سرباز هستند که در مسکن امروزی کمتر دیده می‌شود یا طراحان به آن کمتر توجه دارند.
