:: دوره 40، شماره 174 - ( 6-1400 ) ::
جلد 40 شماره 174 صفحات 148-135 برگشت به فهرست نسخه ها
تاب‌آوری شهری با تأکید بر جنبه‌های اقلیمی در شهر ورامین
سپیده بارزمان ، عبدلله فرجی ، علی اکبر شمسی پور*
دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران ، shamsipr@ut.ac.ir
چکیده:   (2723 مشاهده)
شهرها همچنان که اثرگذارترین مراکز جمعیتی انسانی بر محیط طبیعی هستند، به همان میزان در برابر عناصر و پدیده­ های طبیعی آسیب­ پذیر هستند. از مؤلفه­های مهم شهر پایدار، تاب­ آوری آن در برابر تغییر اقلیم و مخاطرات محیطی است. هدف پژوهش واکاوی تاب‌آوری شهر ورامین با روش فرایند تحلیل شبکه­ای (ANP) و تعیین شاخص­های مؤثر در تاب ‏آوری اقلیمی آن است. ورامین از شهرهای اقماری مادرشهر تهران در دشت جنوبی تهران در مجاورت دشت کویر با آب­ وهوای گرم و خشک از مناطق عمده تأمین‌کننده مواد غذایی پایتخت است. در مطالعه حاضر ابتدا مهم‏ترین مؤلفه‏ ها و شاخص‏های مرتبط با تاب­ آوری اقلیمی شهر ورامین با استفاده از مطالعات اسنادی-کتابخانه‏‌ای، برداشت­های میدانی و مصاحبه با 44 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه برنامه­ریزی شهری، محیطی و آب‌وهوای شهری با استفاده از روش دلفی و از طریق پرسشنامه استخراج گردید. سپس با توجه به مراحل روش فرایند تحلیل شبکه­ای و ویژگی‌های شهر ورامین، داده‏ها و اطلاعات اولیه طبقه‌بندی و به‌تبع آن مدل مفهومی ANP تهیه گردید. مدل ANP مبتنی بر تاب‏آوری اقلیمی شهر ورامین شامل چهار مؤلفه و 33 شاخص با استفاده از نرم‌افزار Super Decisions تولید و نتایج حاصل تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج به‌دست‌آمده از ANP نشان می‏دهد، بالاترین اولویت در تاب­‏آوری اقلیمی شهر ورامین مربوط به جمعیت ساکن در سکونتگاه‏های غیررسمی (شامل عمرآباد، لرآباد، گل­تپه، سکینه­بانو و ده­شریفا) با وزن نرمال شده 22/0 و مهاجرت با 213/0 از مؤلفه اقتصادی-اجتماعی است. با توجه به اینکه شهر ورامین سهم بزرگی از جمعیت حاشیه­ نشین را دربرمی­‏گیرد و مهاجران جذب‌شده قادر به تأمین مسکن در بازارهای رسمی نیستند، افزایش توانمندسازی و ارتقاء سطح تاب­ آوری این سکونتگاه­‏ها در برابر تغییرات اقلیمی بسیار مهم است. همچنین از جنبه محیطی شهر ورامین در شرایط تغییر اقلیم با افت سطح آب­های زیرزمینی و شور شدن منابع آب دشت تهدید می­شود. در ضمن زمین­ های زراعی وسیع و برداشت بی­رویه و تخلیه فراوان آب سفره­های زیرزمینی، فرونشست زمین از تهدیدهای بزرگ دشت ورامین است. درنهایت با توجه به مهاجرپذیری ورامین، رشد فیزیکی شهر و تغییر و تبدیل گسترده پوشش/ کاربری اراضی بیلان انرژی سطحی و چرخه آب منطقه را تغییر می ­دهد.
 
واژه‌های کلیدی: تاب‌ آوری اقلیمی شهر، شهر پایدار، تغییرات اقلیمی، تحلیل شبکه­ای، شهر ورامین.
متن کامل [PDF 1570 kb]   (1168 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: سکونتگاههای شهری و روستایی
دریافت: 1399/9/15 | پذیرش: 1400/6/31 | انتشار: 1400/6/31



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 40، شماره 174 - ( 6-1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها