گروه فناوری معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران ، sadeghpour@kashanu.ac.ir
چکیده: (605 مشاهده)
هدف: خودبسندگی و تکیه بر مصالح بوم‌آورد یکی از اصول معماری ایرانی بوده و آجر از جمله مصالح بومیِ اقلیمی با میزان دسترسی بسیار بالا در ایران است. با گذشت زمان بناهای آجری به تدریج نیازمند مقاوم‌سازی، تقویت، مرمت و بهسازی بوده و برای شناخت بیشتر و اصولی آجر و مقاوم‌سازی آن، تحلیل و بررسی آجرهای تاریخی ضروری به نظر می‌رسد تا از تجاربِ ساخت آجر و راهکارهای گذشتگان در گذر زمان استفاده شود. هدف این پژوهش مطالعه ویژگی‌های فنی آجرهای به‌کار رفته در بناهای تاریخی شهر کاشان در دوره‌های زمانی مختلف است. روش پژوهش: در همین راستا، پنج نمونۀ آجری از بناهای تاریخی کاشان، انتخاب شده و مورد بررسی قرارگرفته‌اند. روش پژوهش کمی و مبتنی بر مطالعات میدانی و آزمایشات آزمایشگاهی است. آزمایش‌های انجام‌شده به سه دسته تقسیم می‌شوند. دستۀ اول، آزمون‌های پایه شامل چگالی، وزن مخصوص، درصد رطوبت و جذب آب هستند. دستۀ دوم آزمون‌های مکانیکی شامل مقاومت فشاری و خمشی بوده و دسته سوم آزمایش شیمیایی، از نوع آنالیز شیمیایی به روش XRDاست. با توجه به آزمایش‌های انجام شده، وزن مخصوص نمونه‌ها در محدودهی 6/1 تا 14/2 گرم بر سانتیمتر مکعب بوده و جذب آب نمونه‌ها از 3/9 تا 5/18 درصد به‌دست آمد. همچنین مقاومت فشاری آنها در بازهی 12/53 تا 27/195 کیلوگرم بر سانتیمترمربع بوده و مقاومت خمشی آنها نیز در محدودۀ 62/11 تا 83/125 حاصل شد. یافته‌ها: با توجه به نتایج به دست‌آمده، میتوان‌گفت مشخصات پایه، بر مشخصات مکانیکی مؤثر است. با افزایش وزن مخصوص و تراکم حجمی نمونه‌ها، خلل و فرج داخل آنها کاهش یافته و درصد رطوبت موجود در آن و جذب آب نیز کاهش می‌یابد. به علاوه هرچه تراکم نمونه بیشتر شود مقاومت فشاری و خمشی آنها نیز افزایش می‌یابد. نتیجه‌گیری: ترکیب شیمیایی غالب در نمونه‌ها نیز کوارتز بوده و وجود گچ در نمونه‌ها سبب کاهش مقاومت مکانیکی شده و افزایش کوارتز، آنورتیت و آلبیت سبب مقاومت نمونه‌ها شده‌است. با گذشت زمان نیز مشخصات فیزیکی و مکانیکی نمونه‌های آجری تغییر معناداری ندارند؛ بنابراین در مجموع به نظر می‌رسد که پارامترهای مقاومتی نمونه‌ها بیشتر به کیفیت مصالح اولیه و میزان چگالی نمونه‌ها و نحوه تولید وابسته بوده و قدمت و سن نمونه‌ها تأثیر قابل توجهی ندارد.
پارچه باف مطلق فاطمه، صادقپور امیرحسین، عالمی بابک. تحلیل ویژگی‌های فنی آجر در بناهای تاریخی کاشان مسکن و محیط روستا 1403; 43 (186) :88-73 https://doi.org/10.22034/43.186.6
