دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران ، mafakher@iran.ir
چکیده: (2663 مشاهده)
در تعریف ماهیت معماری به شکل مکرر با سه عنصر روبهرو میشویم که هیچکدام نمیتوانند از معماری کنار گذاشته شوند؛ گونه، عملکرد و ساخت. این دغدغهها میتوانند کمابیش با سه اصلی که ویتروویوس درباره معماری مطرح کرده بود یعنی زیبایی، سودمندی و استواری، ارتباط داده شوند. بنا به تعریف جولیو کارلو آرگان، گونه در سطوح متفاوتی همچون ترکیببندی شکلی، سازه و عناصر تزئینی اعمال میشود. از نظر آرگان پیوند دادن گونهشناسی به فن- ساخت آن را به پایهای مطمئن در تحقیقات فرمی تبدیل خواهد ساخت. گونه به این شکل به «ساختار درونی یک فرم» یا اصلی که دربردارنده امکان تنوع شکلی بینهایت و تغییر و اصلاح در ساختار خود است تبدیل میشود. سؤالات اصلی پژوهش پیرامون مسئله گونهشناسی پلسکونتگاههای تاریخی ایران (پلهایی که فضاهایی برای تأمین سکونت را در خود جای دادهاند) و حفظ و استمرار سنتهای معماری گذشته در راستای پاسخگویی به نیازهای جدید در این دسته بناها، شکل گرفت. برایناساس پژوهش حاضر سعی خواهد کرد با نگاه به سطوح گونهشناسی موردنظر آرگان، با بررسی و تحلیل فضای خالی بهعنوان فضای قابل کاربرد در پلسکونتگاههای موردمطالعه و نقش سازهای آنها در کاهش فشار طاقها و افزایش مقاومت پلها در مقابل نیروهای وارده، گونهبندی مناسبی برای 10 پلسکونتگاه تاریخی موردمطالعه ارائه دهد. روش تحقیق توصیفیتحلیلی و گردآوری دادهها و اطلاعات از طریق منابع کتابخانهای و مشاهدات میدانی صورت پذیرفتهاست. یافتههای گونهشناسانه حاکی از چهار گونه پلسکونتگاه است؛ گونۀ اول با بیشترین درصد فراوانی دارای اندامهای فضایی (اتاقها) در درون پایههای پل میباشد، که براساس تعداد طبقات به دو زیرگونۀ یک و دو طبقه تقسیم میشود؛ در گونۀ دوم اتاقها در روی پایهها در فضای بین دو تیزه طاق؛ در گونۀ سوم در دو سوی پل و بهعنوان تعریف ورودی؛ و در گونۀ چهارم بهصورت ترکیبی از دو یا سه گونۀ قبلی در ساختار پل استقرار یافتهاند.