الگوهای بومی خانه در روستاها، گنجینه‌ای غنی از هویت، فرهنگ، آداب‌ورسوم و شناسنامه معماری هر مرزوبوم است که با مطالعه آن‌ها می‌توان به ریشه‌های فرهنگی و ارزش‌های حاکم بر جوامع مختلف پی برد. طی سالیان اخیر پژوهش‌های مختلفی پیرامون تحلیل نظام‌های معماری خانه‌های بومی روستایی در سطح کشور انجام گرفته؛ این در حالی است که سهم روستاهای پلکانی از این مطالعات بسیار اندک بوده است. روستای سرآقاسید از توابع شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری یکی از روستاهای پلکانی در کشور است که علی‌رغم تغییرات گسترده‌ای که در سیمای کالبدی روستاها در حال انجام است، بافت کالبدی این روستا کماکان مصون مانده است. همین امر سبب شد تا در پژوهش حاضر، الگوهای معماری بومی در این روستا مورد تدقیق قرار گیرد و نظام‌های فضایی، عملکردی و سازه‌ای آن تحلیل گردد. روش مورداستفاده در این پژوهش توصیفی - تحلیلی مبتنی بر مشاهدات میدانی نگارندگان در سطح روستا است. نتایج پژوهش نشان داد که شیب زمین مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری الگوهای مسکن این روستا است. به‌این‌ترتیب که وجود شیب‌های مختلف، ساخت طبقاتی ابنیه را ممکن ساخته است. همچنین به دلیل سرما و برودت هوا، ساخت فضاهای دستکند جهت استفاده از ظرفیت گرمایی زمین یکی از روش‌های ساخت در این روستا به شمار می‌رود. به لحاظ فرهنگی اجتماعی نیز خانه‌های روستای سرآقا سید به دو دسته شامل خانه‌های دارای واحد همسایگی و خانه‌های فاقد واحد همسایگی قابل دسته‌بندی هستند که آنچه باعث تعریف واحد همسایگی در نظام این خانه‌ها می‌شود، وجود «پیش‌تو» در مقابل خانه است. همچنین خانه‌ها ازنظر ساختار فضایی از نوعی الگوی سلسله‌مراتبی برخوردار هستند که به‌صورت خطی از معبر به‌عنوان حیاط تا فضای دستکند به‌عنوان بخش اندرونی خانه امتداد یافته است.
