:: دوره 37، شماره 161 - ( 3-1397 ) ::
جلد 37 شماره 161 صفحات 60-45 برگشت به فهرست نسخه ها
قلمرو در مسکن حاشیه کویری ایران (مطالعه موردی: محدوده قلمروها در مسکن سه دوره شهر عقدا)
علیرضا عینی فر ، الهام فلاح*
دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران. ، Elhamfallah@ut.ac.ir
چکیده:   (4107 مشاهده)
مفهوم قلمرو از جمله عوامل تأثیرگذار بر کیفیت ارتباط انسان با محیط است و سازماندهی آن موجب تأمین برخی از نیازهای انسان از قبیل هویت، انگیزش و امنیت می­شود. پیشینه نظری موضوع نشان می­ دهد که دو دسته عوامل مرتبط با کالبد و رفتار کاربر در بستری اجتماعی- فرهنگی برمحدوده قلمروها تأثیر می­گذارند. بنابراین با توجه به عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری قلمروها، محدوده قلمروهای کالبدی، تحت تأثیر عوامل مرتبط با کالبد و محدوده قلمروهای رفتاری، تحت تأثیر رفتار کاربران است. پژوهش حاضر با انطباق قلمروهای کالبدی و رفتاری در سه دوره مسکن حاشیه کویر ایران، به­ دنبال تعیین مفهوم و محدوده قلمرو­ها در هر دوره می ­باشد. برای این منظور عقدا به‌عنوان نمونه‌ای مناسب از شهرهای حاشیه کویری ایران انتخاب شد. روش پژوهش، کیفی است. در سطح تدابیر از پرسشنامه‌های کیفی، مصاحبه­ های عمیق و ثبت مشاهدات استفاده شده و یافته های حاصل با استفاده از روش استدلال منطقی تحلیل شده‌اند. نتایج پژوهش علاوه بر مشخص کردن محدوده قلمروها در هر دوره و تغییرات آن در طول سه دوره، نشان می‌دهد که ساکنان حاشیه کویر، عوامل کالبدی و مرزهای فیزیکی را ساز و کار تأمین قلمرو خصوصی فرد نمی­ دانند و از ابزارهای کلامی و زبان بدن برای تأمین و نظارت بر قلمرو خصوصی خود استفاده می­ کنند. در مورد قلمرو خصوصی خانواده نیز این مردم هنوز ترجیح می­ دهند به‌صورت فصلی و چند عملکردی از فضاهای باز و نیمه باز استفاده کنند و بی‌توجهی به این موضوع موجب حذف بسیاری از کارکردها و یا تغییر آن­ها شده و شیوه زندگی مردم را به اجبار تغییر داده است. قلمرو خصوصی گروه نیز چندان تحت تأثیر تقسیمات فضایی مسکن امروز نیست و متناسب با میزان صمیمیت افراد با یکدیگر و شرایط آسایش محیطی و امنیت فضاها شکل می­گیرد. به‌صورت کلی مطالعات انجام شده در این پژوهش تلاش کاربر را در جهت حفظ رفتارهای جاری در فضا با وجود تغییرات کالبدی نشان می­ دهد و بر لزوم توجه مضاعف به رفتارهای ساکنان در تعیین محدوده قلمروها تأکید می­ نماید.
 
واژه‌های کلیدی: قلمرو کالبدی، قلمرو رفتاری، محدوده قلمروها، مسکن قدیم، میانی و جدید، مسکن حاشیه کویری.
متن کامل [PDF 1043 kb]   (1713 دریافت)    
نوع مطالعه: كاربردي | موضوع مقاله: معماری
دریافت: 1394/12/17 | پذیرش: 1397/1/18 | انتشار: 1397/3/21



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 37، شماره 161 - ( 3-1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها