[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره فصلنامه :: تمام شماره‌ها :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
اشتراک::
تماس با ما::
آخرین شماره پیش از چاپ::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
:: دوره 35، شماره 156 - ( 12-1395 ) ::
جلد 35 شماره 156 صفحات 146-127 برگشت به فهرست نسخه ها
گونه‌شناسی آسیاب‌های قناتی نایین
مهدی سلطانی* ، مهدی رئیسی ، مهسا فهامی
کارشناسی‌ارشد مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی، دانشگاه شهید بهشتی ، mamati.soltani225@gmail.com
چکیده:   (4943 مشاهده)

آسیاب‌ها، این دستاوردهای معماری و مهندسی ایران، در گذشته نقش حیاتی در زندگی مردم داشته­اند ولی در سال‌های اخیر در اثر برخی عوامل ‌مانند خشک یا کم آب شدن قنات‌ها و در نتیجه عدم مقرون به‌صرفه بودن، رونق خود را از دست داده­اند. این بناها به‌عنوان میراثی از دانش گذشتگان و نمودی از بهره برداری مناسب از محیط، تلفیق و تجمیعی از علوم و فنون مختلف (در زمینه­های معماری، سازه، مهندسی آب و مهندسی مکانیک و معدن) هستند. کارکرد آسیاب‌ها به‌عنوان یکی از بناهای وابسته به قنات، باعث شده که در نقطه­ای استقرار یابند  که امکان  دسترسی و استفاده از آب قنات برای آن‌ها فراهم باشد. در آسیاب آب دیده ­‌نمی‌شود امّا تجلّی نیروی آن‌را در حرکت سنگ آسیاب می‌توان دید و پیرو عملکردی بودن بنا، آب نیز تنها جنبه عملکردی خود را آشکار می‌کند. براساس پیمایش میدانی مشخّص شد در محدوده­ شهرستان نایین 12 آسیاب باقی‌مانده و تعدادی نیز بکلّی تخریب شده است لذا صرف بررسی و مستندنگاری آن‌ها ارزشمند است. لکن در آسیاب‌های نایین نوعی گونه­ گونی کالبدی ویژه مشاهده می‌شود یعنی هر آسیاب اجزاء، حجم و تناسبات خاص خود را دارد؛ حال آنکه محدوده استقرار این بناها کوچک، اقلیم این محدوده یکسان و منبع آب همه آن‌ها قنات است؛ حتّی نحوه کارکرد آن‌ها تقریباً یکسان بوده­است. سه جزء متفاوت ولی در عین حال مکمل در یک آسیاب، فضاهای معماری، کانال­های ورود و خروج آب و تنوره، اجزای سیستم مکانیکی مانند چرخاب (توربین‌، پره­ها و تبری) هستند که در آسیاب‌های نایین تنوعی جالب ­توجّه دارند. مقاله می­کوشد عوامل مؤثر بر این گوناگونی را شناسایی کند و یک گونه­شناسی از این آسیاب‌ها ارائه دهد. نتایج بررسی نشان داد که آسیاب‌های نایین بر‌اساس معیارهای معماری و موقعیت قرارگیری به 3 گونه رو زمینی، دستکند زیرزمینی و دستکند بر دیواره رسی قابل تقسیم­بندی هستند. روش پژوهش توصیفی­ـ­تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای و برداشت میدانی است. نقشه­های برداشت­ شده از آسیاب‌ها، برای اوّلین بار در این مقاله ارائه شده است.

واژه‌های کلیدی: آسیاب، قنات، گونه‌شناسی، نایین، معماری.
متن کامل [PDF 1504 kb]   (3714 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: محیط کالبدی
دریافت: 1393/11/21 | پذیرش: 1395/11/13 | انتشار: 1395/12/4
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Soltani M, Raeisi M, Fahami M. Typology of Qanat Mills in the City of Naein. JHRE 2017; 35 (156) :127-146
URL: http://jhre.ir/article-1-1013-fa.html

سلطانی مهدی، رئیسی مهدی، فهامی مهسا. گونه‌شناسی آسیاب‌های قناتی نایین. مسکن و محیط روستا. 1395; 35 (156) :127-146

URL: http://jhre.ir/article-1-1013-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 35، شماره 156 - ( 12-1395 ) برگشت به فهرست نسخه ها
فصلنامه مسکن و محیط روستا Journal of Housing and Rural Environment
Persian site map - English site map - Created in 0.06 seconds with 36 queries by YEKTAWEB 4645